Nusret Suman
Nusret Suman (21 Mart 1905 – 15 Ağustos 1978), modern Türkiye heykel sanatının öncü isimlerinden biridir. Selanik yakınlarındaki Karaferye’de doğdu. Babası Osmanlı subayı, annesi Türkiye’nin ilk kadın fotoğrafçısıydı. 1922’de Sanayi Nefise Mektebi’ne girerek resim ve heykel eğitimi aldı. 1929’da “Tayyareci Fethi ve Sadık Anıtı” ile Avrupa bursu kazandı ve önce Münih’te resim, sonra Paris’te heykel eğitimi gördü.
1934’te Türkiye’ye döndü ve Güzel Sanatlar Akademisi’nde heykel öğretmeni oldu. 1941’de D Grubu sanatçılarının, 1948’de ise Türk Heykeltıraşlar Cemiyeti’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı. 1943’te akademiye asistan olarak atandı, 1969’da profesör unvanıyla emekli oldu. Anıtkabir’in dört kulesi için kabartmalar yarışmasını kazandı; birçok Atatürk anıtı, portre büstü ve özgün heykeller gerçekleştirdi. Son eseri, Ankara Sıhhiye Meydanı’na yapılan “Hitit Güneş Kursu Anıtı” idi. Açılıştan hemen önce trafik kazasında hayatını kaybetti.
Bu yazıda Nusret Suman’ın hayatı, yurt dışı eğitimleri, akademik çalışmaları, eserleri ve Cumhuriyet heykel sanatına katkıları detaylı şekilde ele alınacaktır.
Hayatı ve Eğitim
Doğum ve Aile Köken
Nusret Suman, 21 Mart 1905 tarihinde Selanik yakınlarındaki Karaferye’de doğdu. Babası İsmail Hakkı Bey Osmanlı ordusunda subaydı, annesi Naciye Hanım Türkiye’nin ilk kadın fotoğrafçısıydı. Balkan Savaşları sonrası ailesiyle İstanbul’a göç etti ve sanatla iç içe bir ortamda yetişti.
Resim ve Heykel Eğitimi
1922’de Sanayi Nefise Mektebi’ne girdi. Hikmet Onat ve İbrahim Çallı’dan resim, 1925’te İhsan Özsoy’dan heykel eğitimi aldı. 1929’da “Tayyareci Fethi ve Sadık Anıtı” ile burs kazanarak Münih’te Hans Hoffman'ın atölyesinde resim, Paris’te Charles Despiau’dan heykel çalıştı.
Avrupa Eğitimi ve Akademik Kariyer
Yurt Dışında Sanat Eğitimi
Devlet tarafından gönderilen ilk heykelcilerden biri olan Nusret Suman, üç yıl Münih’te resim eğitimi gördü, ardından Paris’te heykel üzerine çalıştı. Böylece hem klasik heykelcilik hem çağdaş yorumları eserlerine yansıtacak donanıma kavuştu.
Akademideki Rolü
1934’te Türkiye’ye dönen sanatçı, 1941’de D Grubu üyeliğine, 1943’te akademide asistanlığa atandı. 1969’da profesör unvanına sahip oldu ve emekli olduktan sonra ABD’de üç yıl sanat çalışmalarına devam etti.
Eserleri ve Sanat Katkıları
Anıtkabir ve Atatürk Heykelleri
Nusret Suman, Anıtkabir’de “İnkılap”, “Barış”, “Müdafaa-i Hukuk” ve “Misak-ı Millî” kuleleri için yapılan yarışmayı kazanarak kabartmaları gerçekleştirdi. Ayrıca Tokat, Muğla, Sivas, Gaziantep gibi illerdeki Atatürk anıtlarının heykeltıraşlığını üstlendi.
Portreler ve Özgün Heykeller
Orhan Veli büstü (1958), Fatih Sultan Mehmet büstü, Mimar Sinan heykeli gibi çalışmalarıyla portre heykelciliğinde üstün yeteneğini gösterdi. 1978’de tamamladığı Ankara Sıhhiye’deki “Hitit Güneş Kursu Anıtı” son büyük eseri oldu.
Mirası ve Etkileri
Heykel Sanatında Kurumsallaşma
Nusret Suman, 1948’de Türk Heykeltıraşlar Cemiyeti’ni kurdu. Güzel Sanatlar Akademisi’nde eğitim vererek pek çok öğrenciyi yetiştirdi. Cumhuriyet heykelciliğini kurumsallaştıran önemli aktörlerden biridir.
Uluslararası Tanınırlık
Yurt dışında eğitim alması, halk figürüne dair yorumları ve çağdaş üslubu sayesinde Türkiye’de ve yurtdışında tanınan bir sanatçı olarak Cumhuriyet heykel sanatına yeni bir bakış kazandırdı.
Özet ve Değerlendirme
Nusret Suman, modern Türkiye heykel sanatının kurucularından biri olup, hem akademik hem eser odaklı katkılarıyla Cumhuriyet dönemi sanatını şekillendirdi. Anıtkabir’deki kabartmalar, Atatürk anıtları ve portre büstleri onun ustalığını kanıtlayan eserlerdir. Son anıtı “Hitit Güneş Kursu” sembolik bir anlam taşır; kaybı ise Cumhuriyet heykel sanatında derin iz bıraktı.
